NİHAT DELİBAŞI / BİTLİS

Ege Bölgesi'nde tütün hasadı sona erdi. Şimdi kendine has aroması ve düşük nikotin oranı ile Bitlis ve civarında hasat zamanı.

Bitlis ve çevresinde 10 gün içinde başlayacak hasat Eylül sonu gibi bitecek. Bir zamanlar 12 bin ailenin geçimini sağladığı, kendi özel sigara markasına sahip olan, yine kapanmadan önce 500 kişinin istihdam edildiği Tekel'e ait sigara fabrikasına sahip Bitlis'te tütün hasadı bitecek bitmesine ancak, üreticinin asıl sorunu o zaman başlayacak. Hasat edilen tütünün ne yapılacağı gündeme gelecek. Tütün üreticisinin tek çaresisi ürünü kıyılmış sarmalık tütün olarak iç piyasaya sürmek. Devlet şu an için buna göz yumuyor. Ancak ya göz yummazsa...

Kentte tütün tarımını konuşmak üzere Felemez Ulaştan'a ulaşıyoruz. Ulaştan, 43 yıldan bu yana Kireçtaşı Köyü muhtarı. Bitlis merkeze 6 kilometrelik yakınlığı ile köyden çok merkez ilçe hüviyetindeki köyün muhtarı Ulaştan ile Bitlis'te Kireçtaşı köylülerinin mekanı kahvehanede buluşuyoruz. Buluşmamıza aynı köyden Ergin İlktu eşlik ediyor.

Ağustosun son günlerinde alabildiğince yeşiliyle dikkat çeken, yonca ve buğday ekilen tarlaların yanı sıra yeni köy evleri dikkatimizi çekiyor. Yaz ve kış nüfusu bin 100 civarındaki köyde Ulaştan ile yaptığımız sohbetten aldığımız notlar...

KURULDUĞUNDAN BU YANA TÜTÜNCÜ KÖY

43 yıldan bu yana Kireçtaşı Köyü muhtarıyım. Köyümüz kurulduğundan bu yana tütüncü bir köydür. Köyümüzün toplam arazisi 2 bin dönümdür ve birkaç köylü kendi sebze ve meyvesi için küçük bahçesi dışında hep tütün ekerdi. Geçim kaynağımız tütündü."

TEKEL KALKTI TÜTÜNDEN GEÇİM BİTTİ

"Çok kaliteli tütün yetiştiriyorduk. Tekel kalkınca, tütün ekimi azaldı. Tekel zamanı ekilecek ne kadar arazi varsa tütün ekilirdi. Hatta kimi köylüler, kendi ihtiyacı için dahi sebze ekimi yapacağına en ufak bir araziye dahi tütün ekerdi. Şu an tamamı yonca oldu. Gelirimiz, geçimimiz oydu. Şimdi ekse elinde kalır. Bitlis'in hemen girişinde şimdi Bims olan yerde sigara fabrikası vardı. 500 kişi çalışırdı. Best, Türkiye'nin her tarafında giderdi. Tekel kapanınca elimiz kolumuz bağlanmış kaldı."

TÜTÜNÜMÜZ VİRGİNA TÜTÜNÜ İLE YARIŞIR

"Tütünümüz, bu işin anavatanı konumundaki Virginia tütünü ile yarışır. Hatta, bana göre Virginia'dan daha kalitelidir. Toprağının yapısı, özelliği dolayısıyla farklıdır. Toprağının getirdiği özelliği dolayısıyla kalitelidir. İçenin vazgeçemeyeceği bir tütündür. Arıdağ, Bölükyazı, Kayabaşı, Bayramalan köylerinde çok kaliteli tütün yetişir. Bu köyler geçimlerini tütüncülükten sağlıyordu."

SARMALIK KIYILMIŞ TÜTÜN

"Bizim köyümüz merkeze yakın ve köy nüfusu değişmedi. Tütün ekimi, yok denecek kadar az. Tütünün yerini başta yonca olmak üzere bazı tarım ürünleri aldı. Kendi ihtiyacım için ekim yapıyorum. 10- 15 gün sonra tütün hasadı başlayacak. Kurutma işleminden sonra makinesi var. Kıyılmış sarmalık tütün haline getiriyoruz. Satışını yapmıyorum. Diğer tütüncü köylerde ise durum böyle değil. Serbest piyasada vatandaş tütünü satabiliyorsa geçimlerini sağlar. Değilse köyler daha da boşalacak."

BİTLİS TÜTÜNÜNÜN KIYMETİ BİLİNSİN

Tüccara çağrımız Bitlis tütününün değerini bilsin. Şu an da üretilen yabancı menşeili sigara harmanlarında kullanılan tütünlerden çok daha kaliteli bir tütündür. Korkumuz Bitlis tütününün yok olması. Tüccarlara çağrımız gelip üretici ile sözleşme yapmasıdır.