Bakliyat ürünlerinde kilogramda 10 kuruş olan prim desteğinin 20 kuruşa, tohumluk kullanım desteklerinin de yüzde 20 oranında artırılacak olması, son yıllarda gerileme trendine giren üretimi artırması bekleniyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden derlenen bilgilere göre, Türkiye'nin bakliyat ürünleri üretimi son yıllarda sürekli geriliyor. 1990 yılında 630 bin ton olan kırmızı mercimek üretimi, 2013 yılında 395 bin tona, 216 bin ton olan yeşil mercimek üretimi de 22 bin tona geriledi. Aynı dönemde nohut üretimi 860 bin tondan 506 bin tona, kuru fasulye ise 210 bin tondan 195 bin tona düştü.

Düşen üretimde iç talep ithalatla karşılandı. Türkiye 2013 yılında 19 bin ton kuru fasulye, 88 bin ton kırmızı mercimek 19 bin ton yeşil mercimek ve 37 bin ton da fasulye ithal etti.

"Prim desteği üretimi artırır"

Türkiye'nin ihtiyacı olan bakliyat ürünlerini ithalatla karşılama yerine prim desteğiyle üretmeyi teşvik etmesi üretici kesiminde olumlu karşılandı.

Konya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Bakliyat Komitesi meclis üyesi Namık Köklüsoy, prim artışının bakliyat ürünlerinde ekim alanını artıracağını söyledi. Köklüsoy, "Sektör paydaşları olarak primin 30 kuruşa çıkarılmasını bekliyorduk, 20 kuruşa çıkarıldı. Primde yüzde 100'lük artış üretimi artırır" dedi.

Prim artışı sebebiyle Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker'e teşekkür eden Köklüsoy, bakliyat desteklerinin yüzde 100 artmasının sektörde sevinçle karşılandığını dile getirdi. 1990'lı yıllarda 20 milyon dekar olan Türkiye'nin bakliyat etkim alanının 7,7 milyon dekara gerilediğini, geçen 22 yılda ekim alanının yüzde 60, rekoltenin de yüzde 40 gerilediğini hatırlatan Namık Köklüsoy, şunları söyledi:

"Türkiye bakliyat ürünlerinde ihracatçı ülke konumundan ithalatçı konuma geldi. Üretimin gerilemesi çiftçilerin makineyle hasadı yapılan ürünleri tercih etmesinden kaynaklanıyor. Bakliyat ürünleri yerine makine ile hasadı yapılan buğday gibi hububat ürünlerini ekmeyi tercih ediyor. Hububatta üretimi artırmak için teşvik önem taşıyor. Prim desteklerinin artırılması üretimi artıracağı gibi kayıt dışılık da azaltacaktır. Sektör paydaşları olarak talebimiz primin kilogramda 30 kuruş olmasıydı."

Köklüsoy, Konya ve çevresinin Türkiye'nin hububat üretim merkezleri arasında yer aldığını ifade etti. Türkiye kuru fasulye rekoltesinin yüzde 30'unun Konya'da üretildiğini belirten Köklüsoy, Aksaray, Karaman, Konya ve Niğde illerini içine alan Konya Ovası Projesi'ni (KOP) içine alan bölgenin ülke üretimin yüzde 50'sini karşıladığını dile getirdi.

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ercan Korkmaz ise pirim oranının 10 kuruştan 20 kuruşa çıkarılmasının üretimin teşvik edilmesi açısından önem taşıdığını belirterek, yetersiz buldu. Korkmaz, "Ürüne prim üretimin geleceği açısından önem taşıyor. Bakliyat ürünlerinde iç talebin ithalatla karşılanması oranı artıyor. Bu oranı azaltmak için primin üretici daha fazla desteklenmelidir. 20 kuruşluk prim yetersiz, 50 kuruş olması gerekiyor. Üretici hangi ürün para ettiyse ertesi yıl onu ekiyor. Bunun önüne geçmek için prim oranı daha da yükseltilmelidir" dedi.

Türkiye'ye has türlerin üretimi teşvik edilmeli

Reis Tarımsal Ürünler Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, Türkiye'nin ihtiyacı olan bakliyat ürünlerini ithalatla karşılama yerine çeşitli desteklerle üretimini teşvik etmesinin büyük önem taşıdığını söyledi. Çiftçiye mazot desteğinin yanı sıra prim desteği verilmesinin üretimi artıracağına dikkati çeken Reis, şunları söyledi:

"Türkiye'nin bakliyat ürünlerindeki üretimi son yıllarda kendisine yetmiyor. Talep ithalatla karşılanıyor. İthalat da her geçen gün artıyor. Prim desteği verilen ürünlerin üretiminin arttığını geçtiğimiz yıllardan biliyoruz. Bakliyat ürünlerinde prim oranının artırılması üretimi teşvik eder. Olumlu bir gelişme ancak yeterli değil. Atılan taş ürkütülen kurbağaya değmeli. Keşke prim oranı daha da artırılsaydı. Bu topraklarda üretilen ürüne verilen teşvik yine bu ülkeye dönüyor."

Birleşmiş Milletler'in (BM) "Uluslararası Bakliyat Yılı" ilan ettiği 2016 yılına Türkiye'nin kendisine has ürünlerle hazırlanması gerektiğini ifade eden Mehmet Reis, "Türkiye bakliyat ürünlerinin anavatanı sayılıyor. Geçmişte üretilen bir çok ürün bugün üretilmiyor. Börülce, kuru bakla, sarı mercimek, bombay fasulye, çalı fasulye çeşitlerinin ekimi bırakılmış. Yerli tohumlarla bu ürünlerin ekimi yeniden teşvik edilmelidir. BM'nin bakliyat yılına Türkiye'ye has ürünlerle hazırlanmalıyız" diye konuştu.

Muhammet Uğur Kaleli 0 (532) 755 0 582,  111

Türkiye Bakliyat üretimi (ton)
Yıllar    Kuru Fasulye    Kırmızı Mercimek    Yeşil Mercimek    Nohut
1990    210.000    630.000    216.000    860.000
2004    250.000    480.000    60.000    620.000
2005    210.000    520.000    50.000    600.000
2006    195.970    580.298    42.326    551.746
2007    154.243    508.378    26.803    505.366
2008    154.630    106.361    24.827    518.026
2009    181.205    275.050    27.131    562.564
2010    212.758    422.000    25.400    530.634
2011    200.673    380.000    25.952    487.477
2012    200.000    410.000    28.000    518.000
2013*    195.000    395.000    22.000    506.000
* Tahmini
Türkiye Bakliyat İthalatı (ton)
Yıllar    Kuru Fasulye    Kırmızı Mercimek    Yeşil Mercimek    Nohut
2004    13.748    3.704    1.852    546
2005    37.497    56.276    8.004    646
2006    30.820    51.590    17.171    1.881
2007    36.726    11.222    19.756    5.178
2008    51.088    168.107    22.695    8.759
2009    53.273    124.501    16.967    4.404
2010    37.270    188.253    22.036    7.585
2011    32.818    290.663    18.885    8.450
2012    28.609    143.891    24.081    34.938
2013*    18.971    88.366    19.107    36.885
Kaynak: TUİK
*: İlk 9 ay