Tarım sektöründe 2017 yılı itibarıyla önemli değişikler yaşanacak. "Türkiye Milli Tarımı Destekleme Modeli" hayata geçirilecek. Yeni dönemde 19 üründe 941 havza/ilçede alan bazlı destekleme modeli uygulanacak. dört ana başlıkta destekleme yapılacak. Üretimle ilişkili olarak alan bazlı destekleme sistemine geçilecek.

Desteklemeler sadeleştirilecek, üç yıllık planlanacak. İlk defa ekim nöbeti (münavebe) ve su kısıtı esas alınacak. Desteklemelerde tek müracaat ve yılda iki ödeme yapılacak. Destekleme ödemeleri çiftçilerin nakde en fazla ihtiyacı olduğu zamanlarda gerçekleştirilecek. 2017-2018 yılı itibarıyla yeni sistemde üretici neyi, ne zaman, nasıl ekeceğini, bu üretim sonrasında kendisine hangi imkanlar sunulacağını bilecek.

Yeni modelde atılacak adımlar sonucunda bitkisel üretimde elde edilen tarımsal hasılada 11 milyar TL'lik artış sağlanacak. Milli tarım projesiyle ithalata dayalı hayvancılık anlayışı ortadan kaldırılacak. Türkiye kendi hayvan varlığını kendi yetiştirecek. Damızlık çiftlikleri kurulacak. Türkiye hayvancılıkta üç bölgeye ayrılacak. 22 il hayvan yetiştiri ciliği bölgesi ilan edilecek. Diğer tarafta ise besi ile süt ve sanayi bölgeleri olacak. Hayvancılığın geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla üretim ve verimliliğe dayalı desteklemelere devam edilecek.

EKK'DA GÖRÜŞÜLDÜ

Türkiye, 2017 yılında tarımda sistem değişikliğine gitmeye hazırlanıyor. Yeni model, geçen hafta Başbakan Binali Yıldırım başkanlığında toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu'nda (EKK) gündeme geldi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik'in ifadesiyle EKK'da tarımsal üretimde bir karış toprağın zayi edilmemesi, en rasyonel şekilde toprakların kullanılması, hayvancılıkta kendi bünyesinde, kendi meralarında hayvanları yetiştiren bir ülke noktasına gelinmesi konusunda bir seferberlik içerisinde olma kararı alındı.

"DESTEKLER ARTACAK"

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, havza bazlı destekler ve üretim modelinde mevcut durumu, atılacak adımları Para Dergisi'ne anlattı. Mevcut durumda "Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli" kapsamında fark ödemesine konu 17 ürün 30 adet tarım havzasında ekolojisine uygun alanlarda desteklendiğini söyleyen Bakan Çelik, yeni dönemde Türkiye Milli Tarım Destekleme Modeli kapsamında 19 üründe 941 Havza/ilçede alan bazlı destekleme modeline geçileceğini vurguladı. Çelik, "Ülkemizde arz açığı bulunan, stratejik öneme sahip, bölgesel önem arz eden, insan beslenmesi-sağlığı ve hayvansal üretim açısından önemli 19 ürünün, istatistiki verileri, ekim nöbeti şekli, iklim, toprak, topografya, su kısıtı verileri, il-ilçe önerilerini de dikkate alacak şekilde oluşturulan 1 milyardan fazla verinin yer aldığı karar destek sistemi sonucunda havza/ilçe bazında farklılaştırılması ile desteklemelerin rasyonelliği, etkinliği ve bu ürünlerden elde edilen tarımsal hasıla değeri artırılacaktır" dedi.

HASILA 11 MİLYAR TL ARTACAK

Bu kapsamda; 941 adet havza/ilçede "ürün deseni" belirleme çalışmalarının tamamlandığını söyleyen Bakan Çelik, "Bitkisel üretimde 19 ürünün 941 havza/ilçe bazında desteklenmesi ile planlı üretime geçerek stratejik ve arz açığı olan ürünlerin ihtiyacını öncelikle ülke kaynaklarından sağlamayı, hangi ürünün hangi havza/ilçede, ne kadar üretileceğini belirleyerek ürünlerin ekolojik ve ekonomik olarak uygun olduğu yerde üretilmesini sağlamayı ve buna bağlı olarak ürünlerde verim ve kalite artışını sağlayarak çiftçinin rekabet gücünün artırılmasını hedefliyoruz. Bunların sonucunda bitkisel üretimde elde edilen tarımsal hasılada 11 milyar TL'lik artış sağlanarak, çiftçilerimizin sosyal refahının arttırılmasını amaçlıyoruz" diye konuştu.

PLANLAR ÜÇ YILLIK

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre, yeni dönemde uygulanacak bitkisel üretimde 941 havza/ilçe bazlı destekleme modelinde dört ana başlıkta destekleme yapılacak. Bu modelin temel esasları şöyle olacak: "Üretimle ilişkili olarak alan bazlı destekleme sistemine geçilecek. Desteklemeler sadeleştirilecek. İlk defa ekim nöbeti ve su kısıtı esas alınacak. Desteklemeler üç yıllık planlanacak. Destekle melerde tek müracaat ve yılda iki ödeme yapılacak. Destekleme ödemeleri çiftçilerin nakde en fazla ihtiyacı olduğu zamanlarda yapılacak. Desteklenecek ürünler havza/ilçe bazında belirlenecek." Hükümetin ilk 100 günü toplantısında tarımı stratejik bir alan olarak ele alacaklarını, bu konudaki katma değeri, ekonomiye olan katkısını daha da artıracaklarını vurgulayan Başbakan Binali Yıldırım'ın ifadesiyle yeni sistemde "Herkes her yerde her şeyi ekip biçemeyecek. Mevsim, coğrafi şartlar bölgelere göre hangi ürünlerin hangi havzada yetişeceğine bakanlık karar verecek ve böylece üretilen ürün de para edecek." Yeni sisteme ilişkin detaylar önümüzdeki günlerde açıklanacak.

ORGANİK ARICILIK DESTEĞİ

Bakanlıktan alınan bilgiye göre, 2016 yılında organik arıcılık ve organik bitkisel üretim destek kapsamında olacak. Organik bitkisel üretim yapan müteşebbisler dört kategori altında alan bazlı destek alacak. İyi Tarım Uygulamaları kapsamında ise meyve sebze, örtü altı, süs bitkileri tıbbi ve aromatik bitkiler desteklenecek.

YEM BİTKİLERİNE DESTEK

Tarımsal desteklerin etkin ve verimli kullanımını sağlamak maksadıyla, 2016 yılı üretim sezonunda yem bitkileri desteklemeleri kapsamında buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikalenin yeşil ot hasadı ve bu yem bitkilerinden yapılan silajlar da destekleme ödemesinden yararlandırılacak. 2005 yılından bu yana serti fikalı tohum ve fidan kullanımı, 2008 yılından bu yana sertifikalı tohum üretimi, 2016 yılında da sertifikalı fidan üretimi destekleme kapsamına alınırken, bu çerçevede bugüne kadar 1.34 milyar TL destek ödemesi yapıldı. Bakanlığın verilerine göre, bütçe imkanları ölçüsünde birim destek miktarları her yıl artırılmakta olup, 2016 yılında yapılan artışlarla sertifikalı tohum kullanımında maliyetin yüzde 24.3 ü, sertifikalı fidan kullanımında yüzde 19.4'ü, sertifikalı tohum üretim desteğinde de yüzde 17.8'i karşılanıyor. Kaba yem açığının tamamen kapatılabilmesi için yem bitkileri desteklemelerinin artırılarak devam etmesi gerekecek. Bakanlık, bununla birlikte yem bitkileri ekiliş alanlarından en yüksek verim ve kalitenin alınmasını sağlamak amacıyla il müdürlükleri vasıtası ile üreticilere eğitimler verilmesini planlıyor.

TÜRKİYE 3 BÖLGEYE AYRILACAK

Milli tarım projesiyle ithalata dayalı hayvancılık anlayışı ortadan kaldırılacak. Damızlık çiftlikleri kurulacak. Biri hayvancılık yapacaksa, bu çiftliklerden istediği ırk ve kalitede hayvanı temin edip, hayvancılık yapılabilecek. Böylece Irk ıslahı da gerçekleşecek. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik'in açıklamalarına göre Türkiye hayvancılıkta üç bölgeye ayrılacak. Doğu Anadolu başta olmak üzere 22 il hayvan yetiştiriciliği bölgesi ilan edilecek, oralarda yem bitkilerine ciddi destek verilecek. Hayvancılıkta, yetiştirici bölgesinin yanı sıra "besi bölgesi" ve "süt ve sanayi" bölgeleri de oluşturulacak.

HAYVANCILIKTA YENİ DÖNEM

Tarım Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre yeni dönemde Türkiye'de hayvancılığının geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması, amacı ile üretim ve verimliliğe dayalı desteklemelere devam edilecek. Yeni hayvancılık desteklemeleri kapsamında, "buzağı" teşvik kapsamında olacak. Türkiye'de doğum ve doğum sonrası erken dönem buzağı ölümlerinin AB ülkelerinden daha yüksek oranda seyrettiğine dikkat çeken Tarım Bakanlığı, "Buzağı ölüm oranlarının düşürülmesi, mevcut popülasyondan üst düzeyde verim alınması amacıyla dört ay ve üzeri buzağı/malak için 350 TL, soy kütüğü desteği 500 TL, döl kontrolü kapsamında testlerini tamamlanmış boğaların buzağılarına ilave 50 TL destek ödendiği" bilgisini verdi.

SÜTÇÜ ANAÇTAN BESİLİK ÜRETİMİ

Mevzuat değişikliği yapılarak sütçü ırklardan, etçi melezi besi materyali üretimi başlatıldı. Doğan buzağılar desteleme kapsamına alındı. Sözleşmeli besicilik teşvik edildi. Kırmızı ette yeterli arzın sürekliliğini ve üretici-pazar entegrasyonunu sağlamak amacıyla sözleşmeli besicilik destekleme kapsamına alındı.

YATIRIM VE İŞLETME KREDİSİ

Bu arada üreticiye Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığı ile faiz indirimli yatırım ve işleme kredileri kullandırılıyor. 14 Aralık 2015 tarihli Bakan lar Kurulu Kararı ile hayvancılıkta küçük aile işletmelerinin kapasitelerini artırmaları ve finansman ihtiyaçlarının giderilmesi için Ziraat Bankası ve tarım kredi kooperatiflerince düşük faizli yatırım ve işletme kredisi imkanı sunuluyor. Bu kapsamda; damızlık süt sığırı yetiştiriciliği, damızlık etçi ve kombine sığır yetiştiriciliği, damızlık düve yetiştiriciliği, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği, büyükbaş hayvan besici liği, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, küçükbaş hayvan besiciliği, arıcılık, kanatlı sektörü, kanatlı sektörü damızlık yetiştiriciliği, hindi besiciliği, kredi kullanım kapsamına alındı.

HASTALIKLARLA ETKİN MÜCADELE

Hayvan hastalıkları ile mücadele etkin bir şekilde sürdürülerek, hayvan refahının artırılmasına yönelik çalışmalara da destek veriliyor. Brucella, tüberküloz ve şap hastalıklarından ari bölgeler genişletiliyor. Hastalıktan ari işletmelere ve onaylı işletmelere destek veriliyor. Hastalıktan ari işletmelerin ve hayvan sayısının bu yolla artırılması hedefleniyor.

ET VE SÜTTE REGÜLASYON

Bakanlıktan alınan bilgilere göre, Et ve Süt Kurumu fiyat dalgalanmaları yaşanan kırmızı et piyasasına müdahale ederek piyasaya kırmızı et arz ediyor. Bunun yanı sıra besi danasını tek elden daha ucuz ve daha kaliteli olarak yurtdışından getirerek yetiştiricilerin ihtiyaçlarını karşılıyor ve girdi maliyetlerini düşürüyor. Özellikle laktasyon veriminin yüksek olduğu ilkbahar aylarında arz fazlası çiğ sütü, kota tahsis edip piyasadan çekerek süt tozuna çevirmek suretiyle üretici ve tüketicinin korunduğu, süt tozu ithalatının ortadan kaldırıldığı bir destekleme modeli uygulanıyor.

YÜZDE 70'İ HAYVANCILIĞA

Genç Çiftçi Projesi'ne ayrılan kaynağın yüzde 70'i hayvancılığa tahsis ediliyor. Besi materyalinin sürdürülebilir şekilde yurtiçinden karşılanması, gençlerin hayvancılık yapmaları, köyde kalmaları ve geri dönüşlerinin sağlanması amacıyla geliştirilen Genç Çiftçi Projesi'nden hayvancılığa yüzde 70 kaynak tahsis eden Bakanlık, 51 bin baş dişi damızlık dağıtıyor.

DOĞUDA DAMIZLIĞA ÖNCELİK

Başbakan Binali Yıldırım'ın açıkladığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Cazibe Merkezleri Programı ve Yatırım Destek Hamlesi çerçevesinde bölgede tarım ve hayvancılığı daha da geliştirecek projelere hız verilecek. Pakete göre, 20162019 döneminde damızlık üretimine özel öncelik verilecek ve ırk dönüşümü sağlanacak. Yöresel ırklar geliştirilecek. Besicilikte işletme ölçeği büyütülecek. Doğu Anadolu Bölgesi'nde damızlık hayvan varlığını arttırmak için et verimi yüksek ithal damızlık düve alımlarına yüzde 25 hibe desteği verilecek. Damızlık boğa alımına yüze 80 hibe desteği verilecek. 350 TL olan buzağı desteği bölge için 200 TL artırılacak. Et verimi yüksek işletmelere daha çok destek verilecek. Barınaklar, ahırlar en modern şekilde gözden geçirilecek. Büyükbaş, küçükbaş hayvan barınağı kamu tarafından yapılacak. Hayvancılıkla geçimini sağlayan vatandaşların maliyetleri düşürülecek. Toplam 2 milyar TL harcanarak, 1.35 milyon hektar mera ıslah edilecek. Hayvancılık maliyetlerinde en az yüzde 25'lik bir tasarruf sağlanacak.

NADAS ALANLARI AZALTILMALI

Tarım Bakanlığı'ndan verilen bilgiye göre Cazibe Merkezleri Programı çerçevesinde bölgede nadas alanlarının azaltılmasına yönelik olarak yem bitkileri ve yemeklik baklagillerin ekiminin artırılması için ilave destek verilecek. Makarnalık buğday üretiminin artırılmasına yönelik olarak sözleşmeli üretim yapan üreticilere havza bazlı desteklemeye ilave destek sağlanacak. Havza bazlı destekleme kapsamındaki ürünlerden elde edilen toplam tarımsal hasıla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 9.3 milyar TL den 10.9 milyar TL'ye, Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise 4.4 milyar TL'den 5.1 milyar TL'ye çıkarılacak. Bu bölgelerde sertifikalı tohum kullanımı ve üretimi desteklemelerine yüzde 50 daha fazla destek verileceğinden dolayı bölgede sertifikalı tohum kullanımında maliyetin yüzde 36.5'i, sertifikalı tohum üretim desteğinde de yüzde 26.7'si karşılanacak.

ALTYAPILAR YENİLENECEK

GAP, DAP, DOKAP VE KOP bölgelerindeki illerde mevcut işletmelerin altyapıları yenilenecek. Bu kapsamda ağıl ya da ahırını yenileyen veya modernize eden yetiştiricilere yüzde 50 hibe desteği sağlanacak. Mevcut anaç sığırlara et verimi yüksek etçi veya kombine ırklarla suni tohumlama yaptırılması teşvik edilerek, suni tohumlamanın ulaşamadığı yayla hayvancılığı yapılan bölgelere de tabii tohumlama boğası verilerek damızlık değeri olmayan boğa altı ineklerin safkan etçi ırklarla melezlenmesi ile et ve süt verimini artırmaya yönelik çalışmalar yürütülüyor. Damızlık boğa, koç ve teke alımında yüzde 80 oranında hibe desteği uygulanıyor.

SÜRÜ YÖNETİCİSİ İSTİHDAMI

Sürü Yöneticisi İstihdam Desteği ile sertifikalı sürü yöneticisi istihdam eden, 250 ve üzeri anaç küçükbaş (koyun-keçi) hayvan varlığına sahip işletmeler destekleniyor. Bu destekleme ile küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde önemli bir sıkıntı haline gelen çoban istihdamının sağlanması, hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve bilinçli besleme ile verim artışı sağlanması bununla birlikte özellikle kuzu kayıplarının en aza indirilmesi amaçlanıyor. Mera, yetiştirici kültürü, kırmızı ete hammadde kaynağı oluşturan, hayvan sağlık şartları benzer birbirinin devamı niteliğinde ki alanlar "yetiştirici bölgesi" olarak tanımlanacak, bu bölgelerde besi materyali teşvik edilecek.

GIDA KOMİTESİNE YAPILANDIRMA

Geçen hafta gerçekleştirilen EKK'da görüşülen önemli başlıklardan bir diğeri ise don ve tabii afetler neticesinde zarar gören üreticilere gerekli desteğin sağlanmasıyla ilgili çalışma oldu. Başbakan Binali Yıldırım'ın talimatıyla bu konuda çalışmalar başlatıldı. Ayrıca EKK'da Tarım ve Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi'ne ilişkin alınan önemli kararlar da bulunuyor. Başbakan Binali Yıldırım'ın yaptığı açıklamaya göre EKK'da Gıda Komitesi'nin yeniden yapılandırılması kararlaştırıldı. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek başkanlığında, Ekonomi Bakanı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı, Gümrük ve Ticaret Bakanı, Kalkınma Bakanı ve Maliye Bakanı'ndan oluşan Gıda Komitesi, gıda enflasyonundaki ani dalgalanmaları, değişimleri mercek altına alacak ve alınması gereken tedbirleri anında uygulayacak. Komitenin sekretaryasını Merkez Bankası yürütecek.

TARIM BANKACILIĞINA TEŞVİK

Gıda Komitesi, sebze ve meyvede yaşanan ani fiyat artışlarının olmaması için gereken her türlü tedbiri alacak, müdahale yapacak ve piyasada rekabeti bozan uygulamaları denetleyip, kontrol altına alacak. Gıda fiyatları üreticiden tüketiciye giderken takip altına alınacak. Gıda Komitesi
tarlada 1 TL olan bir ürünün mal tezgahta 10 TL'ye çıkmasını önlemek amacıyla ciddi bir çalışma yapacak. Gıda Komitesi, kötü amaçlı fiyatlarla oynama olduğu takdirde gerekirse ette yapıldığı gibi geçici ithalat yapmak suretiyle piyasa dengesini sağlayabilecek. Fiyatların artmasında, Hal Yasası uygulamasından kaynaklanan aksakları inceleyecek, aksaklıkları giderecek, desteklerin üreticiye doğrudan yansıması için gerekli kararları alacak. Ayrıca tarım bankacılığı teşvik edilecek. Lisanslı depoculuk faaliyetleri yaygınlaştırılacak ve böylece ürünlerdeki fire oranlarının azaltılması sağlanacak, fiyat artışlarının önüne geçilecek.

"FİYAT OYNAKLIĞI ÇÖZÜLMELİ"

Gıda Komitesi'nin çalışmalarına başkanlık edecek olan Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek'e göre, gıda fiyatlarının enflasyona etkisi çok önemli bir konu. Türkiye'de gıda enflasyonu ve gıda fiyatlarındaki oynaklığın yüksek olduğuna dikkat çeken Şimşek, gıda fiyatlarındaki oynaklığın Türkiye'ye benzer ve yakın coğrafyadaki ülkelere göre neredeyse dört kat daha fazla olduğunu, bunu bir şekilde çözmek gerektiğini kaydetti. Her şeyden önce Eurostat'la, dünyadaki en iyi uygulamalarla paralel olarak bu oynaklığı düşürmeye yönelik olarak metodolojik bir değişikliğe ihtiyaç olup olmadığına bakacaklarını açıklayan Şimşek, gıda arz fiyatlarını yakından izlemek için "erken uyarı sistemi" kurulacağının altını çizdi.

30-40 MİLYAR TL KATKI

Tarımsal üretimde bir karış toprağın zayi edilmemesi, en rasyonel şekilde toprakların kullanılması için harekete geçen Tarım Bakanlığı'nın, atıl kalan ve işlenmeyen 2 milyon hektar tarım arazisinin üretimde değerlendirilmesine yönelik bir düzenleme hazırlığı da bulunuyor. Bakan Çelik'in açıklamalarına göre, Meclis'e gönderilen düzenlemenin Ekim ayından sonra yasalaşması bekleniyor. İşlenmeyen 2 milyon hektar arazinin tarıma kazandırılması halinde, tarımsal hasılada 17 milyar TL'lik bir artış bekleniyor. Bu arada, Türkiye'de nadasa bırakılan 4 milyon hektar alanın 2 milyona hektara indirilmesi öngörülüyor. 2 milyon hektar alanın nadasa bırakılanlardan, 2 milyon hektar alanın da işlenmeyen tarım arazilerinden kazanılmasıyla oluşacak 4 milyon hektar alanın, tarımsal hasılaya 30-40 milyar TL'lik bir etkisinin olacağı ifade ediliyor.